شابلون میلگرد و کاربردهای آن

شابلون میلگرد و کاربردهای آن

شابلون میلگرد یکی از لوازمی است که هدف از طراحی آن اندازه‌گیری قطر میلگرد و اطلاع از سایز آن است. امروزه میلگردها یکی از اساسی‌ترین لوازم برای استفاده در کاربردهای گوناگون به ویژه صنعت ساختمان‌سازی است؛ به طوری که امروزه دیگر هیچ ساختمانی را نمی‌یابید که در ساخت آن نیاز به میلگرد نباشد، اما از میلگردها فقط در ساختمان‌سازی استفاده نمی‌شود؛ بلکه، کاربردهای مختلف دیگری نیز دارد؛ به طوری که در برخی مصارف تنها استحکام بالای آن مورد توجه است ولی در برخی مصارف دیگر باید با داشتن انعطاف لازم قابلیت خمش کافی را داشته‌ باشد.

شابلون میلگرد چیست؟

شابلون میلگرد، وسیله‌ای کاربردی برای اندازه‌گیری سریع و دقیق سایز میلگرد آجدار است و قابلیت تشخیص میلگردهای آجدار در محدوده ۱۲ تا ۲۸ میلی‌متر را دارد. این ابزار از فولاد ضد زنگ (استیل) ساخته شده و اعداد حک‌شده روی آن با فناوری لیزری درج شده‌اند که ماندگاری و وضوح بالایی را تضمین می‌کند. این محصول کاملاً در ایران طراحی و تولید شده است و با طول ۸ سانتی‌متر و وزن ۵۰ گرم، ابزاری سبک و قابل‌حمل محسوب می‌شود. واحد اندازه‌گیری آن برحسب میلی‌متر بوده و خوانش آن به‌صورت معمولی انجام می‌شود.

روش‌های اندازه‌گیری سایز میلگرد

پس از اینکه نوع و جنس میلگرد را برای خرید انتخاب کردید، نوبت به بررسی سایز می‌رسد. بسته به مصارف گوناگون، میلگردها در سایزهای مختلف یا به عبارتی با قطرهای مختلف به فروش می‌رسند. تعیین سایز باید توسط مهندسان مربوطه بر اساس عوامل مختلف، مانند مورد مصرف میلگرد و میزان استحکامی که باید تحمل کند، محاسبه شود. سایز یکی از دیگر عوامل مؤثر در قیمت میلگرد است که در برخی مواقع، این مورد باعث طمع بسیاری از افراد شده تا تنها به دلیل سود چند تومانی خود، میلگردهای کوچکتر را به جای میلگردهای بزرگتر استفاده کرده و استحکام بنا و جان ساکنین را به خطر بیاندازند.

 
بنابراین یکی از دغدغه‌های پیمانکاران اصولی، اندازه‌گیری سایز میلگرد است که این سایز معمولاً در رنج 6 تا 32 میلی‌متری برای اغلب کاربردها استفاده می‌شود. یکی از بهترین و دقیق‌ترین روش‌ها برای اندازه‌گیری سایز میلگرد، استفاده از شابلون میلگرد آماده است. شابلون میلگرد در اشکال مختلفی ساخته شده و موجود هستند که بسیاری از مهندسان و پیمانکاران همیشه به همراه دارند تا با دقت بسیار سایز میلگرد را اندازه گرفته و از بروز اشتباه جلوگیری کنند.

جنس شابلون میلگرد معمولاً از روبان یا فیلم رادیولوژی بوده و اغلب به شکل یک قیچی باز یا نعلی شکل ساخته می‌شوند. در اشکال مختلف شابلون میلگرد، قسمتی به شکل حفره یا درز وجود دارد تا میلگرد را درون آن قرار داده و با استفاده از اعدادی که روی شابلون نوشته شده، سایز و قطر میلگرد را به سادگی مشخص کرد. 
البته برخی از مهندسان خوش ذوق، خودشان اقدام به ساخت شابلون میلگرد بر اساس شکل و طرح مورد علاقه خود می‌کنند که این نوع شابلون میلگرد نیز معمولاً از فیلم رادیولوژی یا ورق‌های نازک فلزی ساخته می‌شوند. 

هر چند که استفاده از شابلون میلگرد راه حلی دقیق و ساده برای اطلاع از سایز میلگرد است، اما تنها راه اندازه گیری نیست؛ بلکه روش‌های مختلفی وجود دارند که علی‌رغم وجود ضریب خطا و کمتر بودن یا بیشتر بودن آن در برخی روش‌ها، در صورت در دسترس بودن هر کدام می‌توان از آن‌ها نیز استفاده کرد. به عنوان معروف‌ترین روش‌های اندازه‌گیری سایز میلگرد، علاوه بر استفاده از شابلون میلگرد، می‌توان به روش‌های زیر نیز اشاره کرد:

• کنترل چشمی

کنترل چشمی ساده ‌ترین و ابتدایی ‌ترین روش برای اطلاع از سایز میلگرد است. مهندسان خبره‌ای که دارای چندین سال سابقه کار در صنعت ساخت و ساز هستند، به دلیل استفاده زیاد از انواع میلگردها در سایزهای مختلف، می‌توانند به راحتی تنها با نگاه کردن به میلگرد، سایز آن را تشخیص دهند. البته این حرف در مورد افراد تازه‌کار که سابقه چندانی در این حوزه ندارند، صدق نکرده و این روش به هیچ وجه به این افراد توصیه نمی‌شود. هر چند که برای مهندسان با سابقه فراوان نیز، در این روش احتمال خطا زیاد بوده و از این رو در آیین نامه بازرسی نیز به هیچ کدام از مهندسان ناظر اجازه کنترل چشمی داده نشده‌ است.
البته فراموش نکنید که در کارگاه‌هایی که چندین سایز متفاوت میلگرد وجود دارد که تنها چند میلی‌متر با یکدیگر تفاوت دارند، این روش هرگز به کار نمی‌آید. از این رو بهتر است مهندسان همواره از طریق روش‌های دقیق‌تر، همچون استفاده از شابلون میلگرد، برای اندازه‌گیری اقدام کنند.

• کنترل با انگشتان دست

برخی دیگر از مهندسان ناظر نیز، از قبل سایزهای متفاوت میلگردها را با بند انگشتان خود اندازه‌گیری کرده‌اند و به راحتی می‌توانند تنها با قرار دادن بند انگشتان خود روی میلگرد، سایز آن را تخمین بزنند. این روش نیز جزو روش‌های دقیق و اصولی نبوده و درصد خطای بالایی را به همراه خواهد داشت؛ چرا که در سایزهای نزدیک ‌تر مثل 18 و 20 که تنها 2 میلی‌متر اختلاف دارند، هر چند که این روش دقیق‌تر از کنترل چشمی است، اما باز هم روش اندازه‌ گیری جالبی به نظر نمی‌رسد و استفاده از شابلون میلگرد روش بهتری است.

• طناب

اگر هیچ چیز در کارگاه ساختمانی دم دستتان نباشد، طناب یا ریسمان یکی از وسیله‌هایی است که به احتمال زیاد پیدا می‌کنید. با پیچاندن طناب دور میلگرد و سپس باز کردن آن، می‌توانید محیط میلگرد را اندازه گرفته و سپس قطر میلگرد را محاسبه کنید. این روش بهتر از دو روش قبلی است ولی باز هم برای اندازه‌گیری دقیق‌تر بهتر است همیشه شابلون میلگرد را در جیب خود داشته باشید.

• کولیس

یکی از دقیق‌ترین وسایل اندازه‌گیری مهندسان عمران کولیس است. کولیس وسیله‌ای شبیه آچار فرانسه است که خط‌کشی دقیق بر روی دسته آن قرار گرفته‌است. با پیچاندن غلاف می‌توان فک‌های کولیس را به یکدیگر نزدیک کرده و با قرار دادن میلگرد بین این فک‌ها، سایز قطر آن را اندازه گرفت. درصد خطا در این روش نسبت به دیگر روش‌های بیان شده کمتر بوده و دقیق‌تر است، اما این در روش اندازه‌گیری وجود کولیس و آشنایی با استفاده از آن، باعث شده تا افراد کمتری تمایل به استفاده از آن به جای شابلون میلگرد داشته باشد.

• آچار فرانسه

آچار فرانسه نیز یکی دیگر از لوازمی است که می‌توانید برای اندازه‌گیری سایز میلگرد از آن استفاده کنید؛ اما بهتر است که برای این منظور از آچار فرانسه مدرن یا مدرج استفاده کنید. به این ترتیب، با قرار دادن میلگردها در سایزهای مشخص و علامت‌گذاری آن‌ها، می‌توان به سرعت میلگردهای دیگر را اندازه‌گیری کرده یا دهانه آچار فرانسه را با متر اندازه گرفته و قطر میلگرد را تشخیص دهید. هر چند که در صورت در دسترس بودن شابلون میلگرد، استفاده از آن راحت‌تر و دقیق‌تر خواهد بود

• گیج اندازه‌گیری

گیج اندازه‌گیری را می‌توان یکی از انواع شابلون میلگرد نیز تعریف کرد. این محصول از جنس فولاد زنگ نزن بوده و در بازار به فروش می‌رسد. شکل کلی این گیج مشابه شابلون میلگرد بوده و به صورت نعلی شکل است که میلگردهای آجدار با سایز 12 تا 28 می‌توانند درون آن قرار گرفته و اندازه‌گیری شوند. 
از مزایای این روش، عادت کردن چشم به اندازه‌های مختلف میلگردها را می‌توان نام برد، که به تدریج استفاده از آن، منجر به بهبود کنترل چشمی خواهد گردید. این نوع از شابلون میلگرد نیز از دقت بالایی برخوردار بوده و درصد خطا را کاهش می‌دهد.

• وزن کردن میلگرد

در صورتی که آرماتورها بسته نشده باشند، با وزن کردن تنها یک متر از میلگرد روی ترازو، می‌توان سایز و قطر میلگرد را محاسبه کرد. این روش نیز در صورتی که میلگردها استاندارد باشند، از دقت نسبتاً خوبی بهره‌مند خواهدبود. البته همچنان استفاده از شابلون میلگرد درصد خطای بسیار ناچیزی داشته و از این رو به وسیله ضروری همراه مهندسان تبدیل شده‌است.